Santur

PreviousNext

Hint Kültür ve Müziği’nin en eski çalgılarından biri olan Santoor ( orijinal adıyla Shata-tantri Veena ) Sanskrit dilinde yüz telli veena anlamına gelir. Günümüz kullanımında Veena her ne kadar tek ve farklı bir enstrümanı işaret etse de geçmişte yaylı çalgıları temsil eden grup anlamında kullanılırdı. Hindistan'ın Eski Kutsal Yazıları'nda bugün "Santoor" olarak bilinen Shata tantri Veena'dan bahsedilir. Bu enstrüman, günümüzde ise Farsça etkisi ile şimdiki adı olan Santoor’a dönüşmüştür. Santoor'da Yüz Tel adet tel bulunmaktadır. Üstünde 25 adet köprü bulunan içi boş bir kutudan oluşan enstrümanın ayrıca her tel köprüsünün üzerinde duran 4 ipi vardır. Bu enstrümanı çalmak için iki tahta tokmak ya da zahme ( Mallets ) adı verilen tahta ve kırılgan araçlar kullanılır. Ayrıca bu enstrüman, Keşmir Vadisi'nde, Sufi felsefesiyle bağlantılı bir müzik anlamına gelen "Sufiana Mausiqi" olarak bilinen tipik bir Müzik türünde yüzyıllardır kullanılıyordu. 1940'larda ve 50'lerde Keşmir Vadisi'nde iyi bilinen Sufiana Müzisyenleri Mohamed Abdullah Tibbat Baqaal ve Mohamed Qaleen Baaf'tı. O zamana kadar Santoor, Klasik Hint Müziği'nde hiç kullanılmamıştı. Aslında Keşmir Vadisi'nin dışında hiç kimse bu aleti görmemiş veya Santoor adını duymamıştı. Santoor’un yolculuğu 1950’lerin başlarında Keşmir’de bu enstrümanı gören Umadutt Sharma ile başladı. Hint Klasik Müziği’ne enstrümanı tanıtmayı başaran sanatçı sonraki süreçte oğlu Shivkumar Sharma’ya bu enstrümanın inceliklerini öğretti. Shivkumar Sharma bu çalgıya son hem sistem olarak hem de tutuş şekli olarak son halini verdi: Santoor 31 köprüye, toplam tel sayısı 91'e sahip oldu. Ayrca 3 Oktavlık ses genişliğine ve kromatik ayarlara sahip oldu. Santoor ile ilgili ilginç bir özellik ise, benzer türden enstrümanların dünyanın farklı yerlerinde farklı isimlerle yer almasıdır. Çin'de Yang Quin, Orta Asya Ülkelerinde Cimbale, İran ve Irak Santoor, Yunanistan'da Santoori, Almanya'da Hackbret, Macaristan Cymbalom ve birçok Avrupa Ülkesi ve Amerika'da Hammer-Dulcimer. Bazı insanlar Santoor'un İran'da ortaya çıktığını iddia etmektedir, ancak Hintli Müzikologlar ve Eski Sanskritçe kutsal kitaplara göre Santoor (Shata-tantri Veena) bir Hint enstrümanı. Çingenelerin Hindistan'dan Avrupa'daki farklı ülkelere seyahat ettiklerine dair başka bir teori daha var. Muhtemelen bu aleti, dünyanın farklı yerlerinde farklı isimler ve şekiller aldığı Hindistan'dan taşıdılar. Örneğin Macaristan'da Cymbalom'da çingene müziğinde de çalınır. Ayrıca Santoor, Piano'nun öncülüdür çünkü aynı sisteme dayanmaktadır. Piyano'nun içinde Piyano tuşlarına bastığımızda küçük çekiçlerin çarptığı tellerin oluşturduğu sistem hem piyanoyu hem de santoor’u aynı zamanda sistem olarak bir tür vurmalı çalgı haline dönüştürür.