Komuz

PreviousNext

Komuz ( Ya da xomus, khomus), Yahudi Arp’ı (Jew’s Harp) olarak da bilinen bir ağız arpıdır. Tuva Özerk Bölgesi’nde (Tuba ya da Tıva diye okunur) ve Tuva geleneksel müziğinde kullanılan hali ile demir komuz ( demir xomus, temir komuz) adını alır. Çok tartışılan konu, komuz’un etimolojik kökeni ile ilgilidir. Fakat sizlere açıkça söyleyebilirizki komuzun ya da diğer adıyla Jew’s Harp’ın Yahudiler (Jew’s ya da Judaizm)  ile ilgili hiçbir bağlantısı yoktur. ( Müzikolog Eren Ergül; köken olmasa da etimolojik anlamda evrim geçiren enstrümanın yeni ismi ile daha çok ün yaptığını vurgulamaktadır.) Enstrümanın yapımı kısaca metal ya da demir bir oval- dikdörtgen çerçeve içine bağlanmış ve iyice dövülmüş metal bir dilden ibarettir. Milattan önce 4. Yüzyılda Çin’de bulunan bir kalıntıda bir müzisyenin komuz çaldığı görülmektedir. Yine eklenebilirki dünyadaki birçok yerel kültür ve toplulukta kullanımının görülmesi bir başka açıdan bu enstrümanın büyülü özünü açığa çıkarmaktadır. Dişlerin arasına yerleştirilir ve boştaki elin işaret parmağı ile metal dilin çekilmesiyle birlikte ses oluşumu sağlanır. Komuz’da ses değişimi, ağızın iç şeklinin değişimi  ile mümkündür, ayrıca kuvvetli zaman tonlarını vurgulamak için metal dili çeken parmağın darbı güçlendirilebilir – hafifletilebilir ya da ağız içerisine giren hava akımı değiştirilebilir. Sizler için dünyaca ünlü bu güzel küçük çalgının farklı dillerdeki isimlerini Müzikolog Eren Ergül derledi: İngiltere’de Gewgaw, Almanya’da Maultrommel, Japonya’da Koukin, Rusya’da Vargan, Sibirya ve Tuva Özerk Cumhuriyeti’nde Khomus, Filipinler’de Kumbing, İtalya’da Scaciaapensieri, Norveç’te Munnharpa, Fransa’da Guimbarde, Bali Yarım Adası’nda Genggong ve son olarak Türkiye’de Komuz.