Banjo

PreviousNext

 Beş telli banjo (ya da kısaca banjo); Birleşik Devletler menşeii bir chordophone'dur. Enstrüman; Afrika prototiplerinden türetilen ve 19.yy'ın başına kadar sürebilen Amerika ikonik köle kültürü ile yakından ilişkilidir. 19.yy ile gelişen ve yayılan bir yandan da standartlaşmaya çalışan Amerika'daki beyazların müziği banjo, mandolin ve gitar üzerinden gelişti. (Ek okuma için bkz. Amerika Tarihi) Banjo, 2. Dünya Savaşı'nın ardından halk müziğindeki canlanma hareketinin bir simgesi haline geldi. Sonraki süreçte birçok müzik türü ve enstrüman kentsel beyaz yaşamında merkez rol oynarken Banjo, kırsal bölgelerde profesyonel siyahi müzisyenlerce çalındı. Günümüzde Banjo'nun amatör ve profesyonel birçok icracısı bulunmaktadır. Banjo'nun kökenli hakkında pek çok tartışmaya açık teori yayınlansa da büyük oranda prototipinin Batı Afrika köle ticareti ile olduğu konusunda hemfikir çok araştırmacı vardır. Bilimsel olarak banjo benzeri bir enstrümanın çizimi 1688 yılında Jamaikalı kölelere dayanıyor. Yine aynı kaynakta 18 ve 19.yy'da ev yapımı banjolardan bahsediliyor. 1840'larda Amerika'daki pek çok enstrümanda olduğu gibi banjonun da seri üretimine başlandı. Bu üretimde banjolar daha büyük, teller bağırsaktan ve burgular tahtadandı. 1880'lerdeki üretimlerde banjonun boyutu küçüldü, teller metale döndü ve metal burgular yaygınlaştı. Bu hali ile bir tür melez enstrüman oluştu denilebilir. (bkz. tenor banjo - banjo ukulele) Banjo'nun birincil kısmı koyu renkle boyanmış halka şeklinde ağaç rezonatör gövdesidir. Eşit mesafeli 24 braket, oval gövdenin dış kenarına cıvatalanmıştır. Gövdenin üst kısmına yerleştirilen plastik zar ile çember kapatılır braketlerin kancalı uçları kenarlara vidalanır ve bu şekilde rezonatör gövdesi tamamlanmış olur. Banjo'nun sap kısmı tek masif ağaç parçasından yapılır ve devamına metal burguluk kısmı yerleştirilir. Sapın ön yüzüne yirmi iki metal perde bağlanır. Üçüncü, beşinci, yedinci, onuncu,onikinci,onbeşinci ve onyedinci perdeleri işaretlemek için sedef kakmalar sapa yerleştirilir. Enstrümana beş adet tek sıra metal tel gerilir ve sadece bir tanesine sırma sarılır.(en pes olanına) Beşinci tel; 17.perdede sap kenarı üzerine tekli bir burgu ile monte edilir. Dört ana telin uzunluğu 27,5 inç iken beşinci telin uzunluğu 20,5 inç'tir. Banjo; tipik olarak sağ bacağın üstüne ses tablası karşıya bakacak şekilde tutulur ve sap kısmı ortalama 45 derecelik açıyı yakalar. Omuz askısı yardımı ile ayakta da çalınabilir. Çalınacak repertuvarın türü ve stiline göre icra tekniği değişir. Banjoya dair ayrıntı bilgilerden biri; sağ elin icra tekniği ile ilgilidir. Birçok benzer enstrümanın mızrap ya da pena ile çalınmasına rağmen Banjo, parmaklar ile çalınır. Sol elde baş parmağın da aktif olarak kullanılması yine ek bir ayrıntıdır.