Duduk

PreviousNext

Duduk ve müziği tamamen Ermeni halk şarkı ve danslarına, ashugh (gezgin ozan) müziğine ve Klasik Ermeni şiirlerine uygun olup bütünüyle Ermeni bölgelerinin kültürünü yansıtır. Nasılki Türkiye'de bağlama, Gürcistan'da polifoni, Azerbaycan'da muqam geleneği ya da Çin'de antik opera geleneği; ulusal kimliklerin oluşması ve korunmasında kültürel hazine ise Ermenistan'da da duduk aynı tarifle ikonik değerlere sahiptir. Tarihsel olarak duduk'un kökleri Ermeni kralı Büyük Tigran (M.Ö.95-55) zamanına kadar uzanmaktadır. Bazı arkeologlar, enstrüman örneklerini M.Ö. 1000 yılına kadar tarihlendirmişlerdir. Duduk'un atası Antik Yunan ile özdeşleşmiş flüt Aulos'tur. 1962'de Garni'de (Ermenistan) bir arkeolojik kazı sırasında, leylek kemiğinden yapılmış bir çalgı buldu. Yine 1993 yılında arkeolog F. Ter Martirosov bir kazı sırasında çift kamışlı bir çalgı daha buldu. Enstrümanın günümüz haline yakın formu, 20.yy'ın ilk yarısında görülmektedir. Bu çalgı 1920-30'lardan itibaren Vardan Bouni tarafından geliştirildi ve enstrüman üç türe ayrıldı: A / Bb / D Enstrümanın uzunlluğu 28 ile 40 cm arasında değişmektedir. İç çaplar uca doğru hafif genişlese de tüm türlerde aynı şekildedir. Enstrümanın ağızlık kısmı (ghamish veya yegheg olarak bilinir) kamıştan yapılır ve 10.5 cm uzunluğundadır. Kamış uç kısımda proksimal şekilde düzleştirilmiştir. Duyum olarak duduk'un sesi tepkisel duygusal olarak tanımlanabilir. Ünlü Ermeni besteci Aram Khachaturyan'ın da dediği gibi duduk, sizi ağlatabilecek tek enstrümandır. Bir başka ünlü duduk sanatçısı Jivan Gasparyan 'Duduk'un sesinin Ermenistan'ın acı geçmişinin çığlığını taşıdığını söylemiştir. Geleneksel anlamda bu enstrüman dünya çapında da üne kavuşmayı başarmıştır. Özellikle sinema filmi yapımcıları ve bestecileri, duduk sesini ve müziğini filmlerde kullandı: Gladyatör, Troy, Ararat, Onegin, Narın Rengi gibi. Duduk'un Klasik Batı Müziği ile tanışması da 1975 yılında Ermeni besteci Avet Terteryan'ın 3. Senfonisi ile başlar. Bu senfoni, günümüzde de oldukça yaygın olmakla birlikte sık sık seslendirilir. Duduk; ünlü çellist Yo-Yo Ma önderliğinde kurulan Silk Road Project’te de kullanılmaktadır. 2001’den beri dünyanın büyük ve popüler salonlarında kendi repertuarı ile çalınmaktadır.